ADHD - Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) charakteryzuje się zaburzeniami koncentracji, nadmierną aktywnością psychoruchową, impulsywnością, zaburzeniami emocjonalnymi. ADHD rozwija się u dzieci w wieku do 7 lat i występuje u około 3-5 % populacji. Pomimo, że ADHD jest powszechnie znane jako choroba dziecięca, u większości chorych dotkniętych tą chorobą objawy utrzymują się także w wieku dorosłym. Choroba szczególnie uciążliwa jest dla dzieci w wieku szkolnym, które, by normalnie funkcjonować wśród swoich rówieśników, muszą wkładać o wiele więcej wysiłku w naukę.
Przyczyny ADHD
Przyczyny zachorowań na ADHD - nadpobudliwość psychoruchową – niestety nie są do końca znane. Duże znaczenie przypisywane jest uwarunkowaniom genetycznym. Mówi się również o zależności między budową i funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego, a wystąpieniem ADHD. Urazy około ciążowe również zalicza się do czynników sprzyjających rozwojowi choroby. Tak samo niedotlenienie w czasie porodu, spożywanie przez kobietę w ciąży alkoholu czy zażywanie substancji psychoaktywnych, palenie tytoniu. Uważa się, że nadpobudliwość jest wynikiem opóźnionego dojrzewania niektórych struktur mózgu. Do kolejnych przyczyn mogą należeć czynniki psychologiczne oraz psychospołeczne. Relacje z rodzicami i otoczeniem mają wpływ na nasilanie bądź zmniejszanie objawów nadpobudliwości. Objawy choroby
Główne objawy ADHD to niewątpliwie zaburzenia koncentracji, zaburzenia uwagi oraz nadpobudliwość. Podczas różnych form aktywności wymagających dużej koncentracji i sporego wysiłku umysłowego są one bardzo widoczne. Dzieci cierpiące na ADHD różnią się od siebie w zależności od płci. Chłopcy są raczej nadpobudliwi ruchowo, a dziewczynki mają zaburzania uwagi. Zachowanie chłopców z nadpobudliwością (czyli ADHD) często jest bardziej „wybuchowe”, przez co łatwiej zauważalne dla otoczenia. Dzieci z ADHD często też cierpią na dysleksję czy dysortografię. Nasilenie się tych objawów jest niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju.
Pozostałe typowe objawy dla ADHD to : impulsywność, agresywność, niestabilność emocjonalna, stany lękowe, gadatliwość, łatwe rozpraszanie się.
ADHD u osób dorosłych objawia się chaotycznym trybem życia, skłonnością do uzależnień, brakiem zdolności do nauki. Często współistnieje z depresją czy chorobą afektywną dwubiegunową. Wczesne podjęcie leczenia jest bardzo istotne ponieważ z ADHD można wyrosnąć, jednak z jego powikłań niestety już nie.
Możliwe konsekwencje nieleczonego ADHD: Dzieci z ADHD znacznie częściej niż ich rówieśnicy ulegają wypadkom z urazem głowy, częściej miewają wypadki rowerowe czy też później samochodowe. Mają również niższe wykształcenie, konflikty z prawem oraz częściej popadają w uzależnienia.
Rozpoznanie i leczenie
Ponieważ rozpoznanie ADHD opiera się głównie na obserwacji dziecka oraz wywiadzie – jest ono dość trudne. Do diagnostyki stosuje się również badanie neurologiczne i EEG, ocenę ilorazu inteligencji, badanie psychologiczne jak i badanie pediatryczne. Zazwyczaj objawy są zauważane gdy dziecko rozpoczyna naukę, czyli w wieku około 7 lat. Typowe objawy pojawiają się jednak już o wiele wcześniej. Niestety we wczesnym okresie jego życia diagnoza nie może być postawiona z powodu braku możliwości oceny zaburzeń ze wszystkich grup oraz spełnienia wszystkich kryteriów diagnostycznych.
Objawy nadpobudliwości (ADHD) dzieli się na 3 główne grupy:
Nadmierna impulsywność – dziecko działa w niekontrolowany sposób, nie zastanawia się przed wykonaniem danej czynności, ani związanymi z tym konsekwencjami. Przykładowe objawy nadmiernej impulsywności to:
Nadmierna ruchliwość – dziecko ma problemy z wysiedzeniem 45 minut na lekcji, potrzeba ruchliwości jest jednak od niego niezależna. Przykładowe objawy nadmiernej ruchliwości to:
Nadpobudliwość psychoruchowa – dziecko ma problemy ze skupieniem się i utrzymaniem uwagi przez dłuższą chwilę, brak umiejętności wybrania tego najbardziej istotnego spośród wszystkich docierających bodźców. Przykładowe objawy:
Należy pamiętać, iż stwierdzenie u dziecka kilku z wyżej wymienionych objawów nie oznacza, że mamy do czynienia z ADHD. Rozpoznanie zespołu jest długotrwałym i trudnym procesem wymagającym współpracy nie tylko rodziców dziecka ale i nauczycieli, opiekunów i lekarzy. Leczenie obejmuje oddziaływanie psychospołeczne, psychoterapię oraz farmakoterapię. Formę leczenia dobiera się nie tylko do potrzeb dziecka ale także jego otoczenia – rodziców, opiekunów. Warsztaty, które uczą dzieci i ich rodziców jak skutecznie stosować pochwały, kary czy konsekwencje, są jedną z najlepszych form psychoterapii. Leczenie farmakologiczne polega głównie na zastosowaniu metylofenidatu, który podnosi obniżony poziom dopaminy w mózgu chorego dziecka. Należy pamiętać, że lek jest skuteczny tak długo jak się go przyjmuje, jednak nie zwalcza przyczyn choroby.